1. 1. Przed wypłynięciem popatrz w niebo. Tam zapisane są losy pogody na najbliższe godziny. Szybko przesuwające się chmury zapowiadają silny wiatr na dole już w najbliższym czasie. Kłębiasty wypiętrzony obłok z czarną podstawą to zapowiedź burzy, deszczu i wichury.
2. 2.  Jeśli w pobliżu nie ma żadnego górala, który – jak powszechnie wiadomo – potrafi najlepiej przepowiedzieć pogodę, zajrzyj przed wyjściem na wodę do kapitanatu, biura mariny lub popytaj innych. Dobrze jest ściągnąć prognozę z internetu lub przynajmniej obejrzeć mapkę synoptyczną w TV.
   3. Nie licz na swój spryt i inteligencję – nie wypływaj jeśli nic nie wiesz o żeglarstwie. Poczytaj „Jachting" lub „Żagle”, przejrzyj podręczniki, poradź się doświadczonego kolegi.
   

Wachty najczęściej pełnią trzy zmieniające się grupy żeglarzy, dzięki czemu każda z nich ma odpowiednią ilość czasu na odpoczynek. Każda wachta trwa cztery godziny, zaczynając od południa, czyli godziny 12.00. Wachta podzielona jest na osiem półgodzinnych części odmierzanych przesypującym się w klepsydrze piaskiem. 

Wachtę pomiędzy godziną 20.00 a 24.00 zwie się "psią", natomiast tę między 24.00 a 04.00 w nocy - "cmentarną" lub czasem "wachtą klejących się oczu", na co jedynym ratunkiem było posmarowanie sobie powiek tytoniem (który podrażnia oczy i orzeźwia).

Za zaśnięcie na wachcie wyznacza się srogie kary.

Doba na okręcie dzielona jest na różne odcinki zwane wachtami. Czas i wachty odmierzane są wybijaniem "szklanek", czyli uderzeń w dzwon.

Wywodzi się to z czasów, gdy czas odmierzano klepsydrą i po przesypaniu się piasku co pół godziny przekręcano ją i uderzano w dzwon okrętowy.

Na okrętach angielskich każde pół godziny, z wyjątkiem czasu między capstrzykiem a pobudką (zwanymi "godzinami ciszy"), wybija dzwon okrętowy, a pełna godzina to uderzenie podwójne.

Na polskich okrętach liczenie czasu dobowego zaczyna się o 12 w południe. O 12.30 wybija się jedną "szklankę", zwiększając uderzenia o jeden co pół godziny, aż do 8 uderzeń o 16.00, kiedy to następuje zmiana wachty i liczenie zaczyna się od nowa. 

Najpopularniejsza bodaj gra wśród braci żeglarskiej ma czasami zdecydowanie większe znaczenie niźli tylko rozrywka.

Grać bowiem można było o pieniądze, jedzenie innych towarzyszy, tygodniowy przydział rumu czy nawet o... życie! Zdarzało się tak, gdy kilku członków załogi podczas rejsu zostało skazanych na śmierć (np. z powodu buntu czy feralnego zaniedbania obowiązków), jednak niedobór załogi nie pozwalał wykonać wyroku na wszystkich skazańcach. Wtedy właśnie o tym, który z marynarzy zawiśnie, decydował wynik gry w kości.

Żeglarze, którym udało się w taki sposób wymknąć spod szubienicy, najczęściej otrzymywali karę chłosty a przez cały czas rejsu musieli nosić obwiązaną wokół szyi linę. 

Zwyczaj wkładania monety w usta, marynarzowi, który umiera na morzu i trzeba go pochować na morzu. Moneta ta była przeznaczona dla starego Charona - przewoźnika, który na promie przewoził dusze zmarłych na drugą stronę rzeki Styks. 

Natomiast moneta wkładana pod stopę masztu przy budowie statku miała stanowić opłatę dla Charona w przypadku, gdyby statek zatonął niespodziewanie wraz z całą załogą. Starożytni Grecy kładli monety "twarzą do góry", czyli jak byśmy powiedzieli dziś - reszką na zewnątrz. Zdaniem przesądnych marynarzy monety pod stopą masztu chroniły sam statek przed niebezpieczeństwem na morzu. 

Dawniej, gdy na morzach królowały żaglowce, pozdrawiano się opuszczeniem przednich żagli.

Jest to piękny, dawno już zapomniany przyjacielski gest świadczący o tym, że nie mamy wobec napotkanych żadnych złych zamiarów, na dowód czego sami ograniczamy naszą zdolność manewrową. 

Już przed laty kłopotliwy zwyczaj pozdrawiania żaglami ustąpił miejsca salutowaniu banderą. Na szczęście, mimo zwiększenia się liczby statków i jachtów, a także coraz doskonalszej radiokomunikacji obyczaj ten jeszcze nie wygasł. Jest on stosowany w marynarce wojennej każdego kraju i opisywany w regulaminie służby okrętowej. Ponadto jego kultywowanie ma znaczenie wychowawcze.

Kapitan - tytuł dowodzącego okrętem lub statkiem występował we flocie kaperskiej już w XV wieku. W XVII wieku występuje już jako stopień wojskowy (na dużych okrętach królewskich i wśród oficerów flagowych specjalistów floty), a nie tylko tytuł związany z dowodzeniem okrętem.

Pierwszy po Bogu - termin używany w słownictwie i tradycji marynarskiej. Kilka wieków temu kapitan statku bardzo często był równocześnie jego właścicielem. Każdy, kto chciał się zaciągnąć na statek zobowiązywał się do ścisłego wykonywania rozkazów kapitana, oraz do obrony statku i jego towaru. Kapitan nie miał nad sobą zwierzchników, nad nim był tylko Bóg. 

W zwyczaju jachtowym leży okazywanie szacunku kapitanowi. Należy do niego zwracać się w formie "kapitanie" i zawsze grzecznie. Kapitan przy stole zajmuje honorowe miejsce, rozpoczyna jedzenie (załoga i goście czekają, aż kapitan zacznie).

Kapitan Edward John Smith .
Po raz ostatni widziano go na "Titanicu" tuż przy mostku, chwilę po drugiej - na minuty przed tym, nim ocean ostatecznie pochłonął Titanica.

Grog - rum lub inny silny trunek, rozcieńczony wodą; zawierać mógł sok z cytrusów, cynamon, gorącą wodę lub cukier dla poprawy smaku.

Rosnąca w XVII wieku popularność rumu sprawiła, że w 1655 to właśnie nim zastąpiono na okrętach Royal Navy dzienne racje piwa wydzielane dotychczas marynarzom. Zastąpienie przydziału słabego i niejednokrotnie nadpsutego piwa połową pinty (ok. 300 ml) mocnego alkoholu miało jednak negatywny wpływ na dyscyplinę i wydajność pracy marynarzy. Pragnąc zapobiec rozprzężeniu, 21 sierpnia 1740 wiceadmirał Edward Vernon rozkazał podawać dotychczasową porcję rumu zmieszaną z kwartą (ok. 1,13 litra) wody. Marynarze nazwali nowy trunek grogiem na cześć admirała, który nosił przezwisko Old Grog ze względu na swój nieodłączny sztormiak uszyty z grogramu.

Grog wydawano na okrętach amerykańskiej marynarki wojennej (US Navy) do 1 września 1862, natomiast w brytyjskiej Royal Navy aż do 31 lipca 1970.

Piątek - dzień powszechnie uważany za pechowy i niekorzystny na wypłynięcie z portu.  

W wielu krajach przestrzegano dawniej bardzo skrupulatnie wyjścia statków w oznaczone dni, uważając je za pomyślne dla rozpoczęcia rejsu. 

Wiara w złe wpływy piątku jest wśród marynarzy była silna, że nawet jeśli statek zmuszony był opuścić port w piątek, a na morzu wydarzyła się niewielka choćby awaria, załoga natychmiast w panice opuszczała jednostkę, uważając ją za przeklętą.

Żeglarze Wschodu uważali piątek za niezbyt szczęśliwy dzień do rozpoczęcia podróży, a to ze względu na to, że w piątek był dla nich dniem obrzędów religijnych. Przesąd ten przeniósł się i bardzo mocno zakorzenił w Europie. Jeszcze do dzisiaj w wielu stoczniach - na wszelki wypadek - nie woduje się statków w piątek. Kapitanowie, nawet największych statków, wolą rozpoczynać podróż w inny dzień niż w piątek. 

Jednak żeglarze hiszpańscy najchętniej wyruszali w morze w piątki. Dlatego chyba, że w piątek - dokładnie 3 sierpnia 1492 roku - Kolumb rozpoczął swój rejs, który jak wiadomo, zakończył się jego sukcesem. 

Marynarze anglosascy, zwłaszcza ci, którzy na co dzień obcują z Biblią, jeszcze teraz uważają za feralne do rozpoczęcia podróży następujące dni: 2 lutego, 31 grudnia, pierwszy poniedziałek kwietnia, drugi poniedziałek maja; gdyż według Biblii są to dni, w których ludzkość nawiedziły przeróżne kataklizmy.

Interesujące formy miały marynarskie obchody świąt wielkanocnych. W Wielki Piątek na stojących w portach statkach, na których przebywała załoga wyznania katolickiego, reje były skantowane. Skośnie ustawione do pokładu reje oznaczały żałobę z powodu rozpoczęcia Wielkiego Postu. 

Małe, widoczne w postaci świecących "miotełek" wyładowania elektryczne, zapowiadające burzę z piorunami. Pojawiały się szczególnie często na zakończeniach masztów. Mimo, że zwiastują złą pogodę, podobno są przez marynarzy traktowane jako pomyślny znak. Jeden ognik miał zwiastować poprawę, dwa – nadchodzące załamanie pogody.  

Marynarze nazwali te wyładowania "ogniami Świętego Elma" prawdopodobnie dlatego, że niegroźne zjawiska odczytywali jako wysłuchanie modlitw zanoszonych podczas burz do Boga za wstawiennictwem świętego. Według legendy bowiem święty Elmo miał nie bać się uderzających obok niego piorunów.

Przed dłuższym rejsem żeglarz dawnego żaglowca otrzymywał zaliczkę. Była ona zazwyczaj równa jednej płacy miesięcznej a umożliwić miała zaopatrzenie się w roboczy i osobisty ekwipunek potrzebny do długiej i dalekiej podróży. Marynarze jednak nie kupowali potrzebnego im ekwipunku tylko trwonili pieniądze w portowych lokalach spłukując się doszczętnie przed rozpoczęciem rejsu, skutkiem czego w początkowym jego okresie żalili się że aktualnie wykonywana praca nie przyniesie im żadnej korzyści. Mawiali wówczas że pracują na "zdechłego konia". 

Toteż zakończenie okresu spłacania zaliczki witano i obchodzono na statku bardzo radośnie. Z końcem ostatniej doby pierwszego miesiąca spędzonego na morzu padała komenda "wszystkie ręce na pokład". Rozpoczynał się okres wypłacania się zdechłego konia. Kukłę konia przygotowywał wcześniej żaglomistrz, szyjąc ją ze starych żagli i wypychając piaskiem używanym do cegiełkowania pokładu. Najpierw zdechłego konia ciągnięto na linie po pokładzie od dziobu po rufę, gdzie czekał już mistrz ceremonii zwany biednym staruszkiem. Rolę tę powierzano zawsze najstarszemu latami służby na morzu członkowi załogi. Za doprowadzenie zdechłego konia wypłacał on każdemu solidną porcję rumu. 

Po obrzędowych toastach zdechłego konia wciągano na nok grotrei w rytm noszącej jego imię szanty ("The Dead Horse" - "Zdechły Koń" lub "Poor Old Man" - "Biedny Staruszek"). Siedział już tam najmłodszy wiekiem żeglarz trzymając w ręku nóż. Gdy zdechły koń dotknął łbem noku rei, linę na której zwisał przecinano, przez co koń spadał do wody i tonął. Tak kończył się okres spłacania zaliczki wziętej przed rozpoczęciem rejsu, a marynarze cieszyli się, że nie muszą już pracować na spłacenie długu.

Tradycja uroczystego wodowania statków .

Od czasów starożytnych w trakcie ceremonii chrztu statku używano płynów mających charakter oczyszczający (na wzór ablucji sakralnej) i wypowiadano odpowiednią formułę słowną. Płyny używane do chrztu statku były rozmaite. Grecy i Rzymianie stosowali wodę jako symbol oczyszczenia i błogosławieństwa oraz wino jako symbol powodzenia. Wikingowie używali krwi, najpierw ludzkiej, później zwierzęcej. 

Obyczaj rozbijania butelki szampana jest stosunkowo młody. Wprowadzili go po rewolucji 1789 r. Francuzi, dążąc do laicyzacji obrzędów katolickich. Dzisiaj stosuje się najrozmaitsze płyny, jak mleko, mleko kokosowe (dla armatora indyjskiego o burtę rozbija się orzech kokosowy), wodę w postaci lodu (o dziób statków duńskich rozbija się blok lodu). 

W starożytności, a także w okresie renesansu, marynarze nadawali statkom morskim imiona żeńskie.

W okresie renesansu było to tylko naśladowanie starych wzorców, ale w czasach antycznych marynarze kierowali się wyrachowaniem. Liczyli, że władca mórz, Neptun, łaskawie będzie spoglądał na statki noszące imiona żeńskie. 

W katolickiej Europie istniał zwyczaj nadawania okrętom nazw z Biblii lub imion świętych. Krzysztof Kolumb powędrował na zachodnią półkulę na statku "Santa Maria", w polskiej flocie Zygmunt III Waza nazwał swoje okręty "Anioł" i "Jonasz", w bitwie pod Oliwą zaś brały udział "Arka Noego", "Król Dawid", "Święty Jerzy". Bałtyccy rozbójnicy morscy, aby wzbudzić grozę, nazwali swoje okręty "Śmierć" i "Diabeł".

Nie należy zmieniać nazwy statku – nawet jeśli zmieni armatora, właściciela, lub z innego powodu. Imię statku było dla niego tym samym, co nasze imiona. Co więcej nadanie imienia łodzi jest chwilą, gdy statek zyskuje duszę.

Było zakazane i karane, ponieważ gwizdkiem bosmańskim były wydawane polecenia i rozkazy.

Rozkazów wydawanych głosem, nawet wykrzykiwanych, nie słyszało się, ani w sztormie, ani w ogniu walki. Za gwizdanie groziły więc surowe kary - choćby spędzenie reszty dnia na rei masztu, choć jeśli kapitan bądź bosman lubowali się w okrucieństwie mogło to być również kilkukrotne zanurzenie. 

Kultywując tradycię nie gwiżdżemy na pokładzie (no chyba że, chcemy wywołać wiatr).

Jedną z najbardziej uświęconych marynarskich tradycji był zakaz wpuszczania kobiet na pokład statku. W czasach żaglowców uważano, iż kobiety na pokładzie przynoszą statkowi i załodze nieszczęście. Niektórzy kapitanowie traktowali obecność kobiet na statku jako "diabli balast". Marynarze skrobali zaś ślady stóp kobiecych na pokładzie. Tłumaczy się to tym, że marynarze personifikowali statek z kobietą. Sądzono, że statek mógłby być zazdrosny o kobietę znajdującą się na jego pokładzie, w związku z czym okazałby swój gniew i stałoby się nieszczęście. 

Jednak warto wspomnieć o pewnym wyjątku od reguły. Kobieta na pokładzie zwiastowała katastrofę, ale można było temu zaradzić w prosty sposób. Wystarczyło niewiastę... rozebrać! Bowiem naga kobieta przynosiła szczęście. 

Wierzono, że kobieca nagość zawstydza rozszalałe, sztormowe morze i uspokaja je. Był to zresztą jeden z powodów, dla których figury dziobowe na wielkich żaglowcach przedstawiały często postacie kobiece z odsłoniętymi piersiami. No i warto dodać, że w większości przypadków to kobiety chrzciły okręty. 

Za zły omen uznaje się wzięcie na pokład zwierząt futrzastych (takich jak koty lub, z oczywistych przyczyn, szczury) czy kudłatych przedmiotów, zwłaszcza futer, sądząc, iż przynoszą one nieszczęście w przeciwieństwie do rzeczy pierzastych, które traktowano jako szczęśliwy amulet. Być może dlatego w epoce żaglowców, tak wielu marynarzy miało papugi. 

• Bardzo ciekawym przesądem był ten mówiący o "złych bananach". Marynarze opowiadali sobie niesamowite historie o strasznym losie jaki czekał statki przewożące te przeklęte owoce. Niechęć ludzi morza do biednych bananów próbowano tłumaczyć różnie. Twierdzono m.in. że banany przewożono zwykle na statkach niewolniczych razem z "żywym" ładunkiem. W dusznych, gorących i szczelnie zamkniętych ładowniach owoce szybko gniły, a produktem tego procesu był metan. Wtedy nie zdawano sobie jeszcze sprawy ze skutków wdychania tego gazu, ale gdy po wielu tygodniach rejsu otwierano ładownię, nagle okazywało się, że wszyscy niewolnicy są martwi. Takie sytuacje zrodziły przekonanie o morderczych właściwościach bananów.